Rewolucja w Budownictwie: Czym Jest Dom z Płyty Warstwowej?

Rewolucja w Budownictwie: Czym Jest Dom z Płyty Warstwowej?

Współczesne budownictwo nieustannie poszukuje rozwiązań, które łączą szybkość realizacji, energooszczędność, trwałość i estetykę. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się technologia budowy domów z płyt warstwowych, która zyskuje coraz większą popularność zarówno w Polsce, jak i na świecie. Jeszcze do niedawna kojarzona głównie z obiektami przemysłowymi czy magazynowymi, dziś święci triumfy w budownictwie mieszkaniowym, oferując alternatywę dla tradycyjnych metod.

Dom z płyty warstwowej, często nazywany również domem modułowym lub prefabrykowanym, to obiekt wznoszony z gotowych paneli, które pełnią jednocześnie funkcje konstrukcyjne, izolacyjne i elewacyjne. Rdzeniem tej technologii jest właśnie płyta warstwowa – innowacyjny materiał budowlany składający się z trzech głównych części: dwóch zewnętrznych okładzin oraz izolacyjnego rdzenia. Okładziny, najczęściej wykonane z blachy stalowej powlekanej, ale także z drewna, płyt OSB, sklejki czy włókno-cementu, zapewniają trwałość i estetykę. Pomiędzy nimi znajduje się rdzeń izolacyjny, zazwyczaj z pianki poliuretanowej (PUR/PIR), styropianu (EPS) lub wełny mineralnej. To właśnie ta trójwarstwowa struktura odpowiada za wyjątkowe właściwości termiczne i akustyczne, które sprawiają, że domy z płyt warstwowych są synonimem nowoczesnej energooszczędności.

Dla inwestorów poszukujących szybkich, ekonomicznych i ekologicznych rozwiązań, domy te stanowią niezwykle atrakcyjną propozycję. Skracają czas budowy z miesięcy do zaledwie kilku tygodni, znacząco obniżają koszty eksploatacji dzięki doskonałej izolacji, a także oferują elastyczność w projektowaniu i możliwość łatwej adaptacji do zmieniających się potrzeb. W niniejszym artykule przyjrzymy się tej technologii z bliska, analizując jej zalety, wyzwania, koszty oraz potencjał, jaki niesie dla przyszłości budownictwa.

Technologia Płyt Warstwowych: Serce Nowoczesnego Budownictwa

Rozumienie budowy i właściwości płyt warstwowych jest kluczowe do docenienia zalet domów, które z nich powstają. To nie jest po prostu „cieńsza ściana”, ale przemyślana, inżynieryjna konstrukcja, która optymalizuje parametry użytkowe budynku.

Charakterystyka i budowa płyty warstwowej

Jak już wspomniano, płyta warstwowa składa się z dwóch okładzin i rdzenia izolacyjnego. To właśnie dobór tych komponentów decyduje o finalnych właściwościach panelu.

* Okładziny zewnętrzne: Najczęściej spotykane są okładziny z blachy stalowej ocynkowanej i powlekanej. Stal zapewnia wysoką wytrzymałość mechaniczną, a powłoki (np. poliester, pural, PVDF) chronią przed korozją, promieniowaniem UV i nadają estetyczny wygląd. Grubość blachy zazwyczaj waha się od 0,4 do 0,8 mm. W niektórych zastosowaniach, szczególnie w domach mieszkalnych, stosuje się okładziny z płyt drewnopochodnych (OSB, sklejka), płyt włókno-cementowych lub płyt gipsowo-kartonowych (w przypadku paneli wewnętrznych).
* Rdzeń izolacyjny: To kluczowy element.
* Pianka poliuretanowa (PUR/PIR): Najpopularniejszy wybór ze względu na doskonałe właściwości termoizolacyjne (współczynnik przewodzenia ciepła lambda na poziomie 0,020-0,024 W/mK). Płyty PIR charakteryzują się dodatkowo podwyższoną odpornością ogniową. Są lekkie i sztywne.
* Wełna mineralna: Ceniona za niepalność (klasa A1 reakcji na ogień) i bardzo dobre właściwości akustyczne, choć jej współczynnik lambda jest nieco wyższy niż PUR/PIR (0,039-0,045 W/mK), co wymaga większej grubości do uzyskania tych samych parametrów termicznych.
* Styropian (EPS): Najtańsza opcja, o dobrych parametrach izolacyjnych (lambda około 0,038 W/mK). Jest lekki, ale mniej odporny na uszkodzenia mechaniczne i ma niższą odporność ogniową niż wełna czy PIR.
* XPS (polistyren ekstrudowany): Charakteryzuje się niższą nasiąkliwością niż EPS, co czyni go dobrym wyborem do środowisk o podwyższonej wilgotności.

Grubość rdzenia izolacyjnego waha się zazwyczaj od 60 mm do nawet 250 mm, w zależności od wymagań dotyczących izolacyjności termicznej. Na przykład, dla spełnienia norm WT 2021 (o których za chwilę) w ścianach zewnętrznych potrzeba zazwyczaj paneli PIR o grubości minimum 120-150 mm.

Konstrukcja nośna i fundamenty

Domy z płyt warstwowych często opierają się na lekkiej, ale bardzo wytrzymałej konstrukcji nośnej, najczęściej stalowej lub drewnianej. Słupy, rygle i dźwigary tworzą szkielet budynku, do którego mocowane są płyty warstwowe. Same płyty warstwowe, choć posiadają pewną sztywność, rzadko pełnią funkcję wyłącznie nośną w budownictwie mieszkalnym (inaczej niż w halach, gdzie płyty dachowe mogą być samonośne na dużych rozpiętościach). W przypadku domów jednorodzinnych, konstrukcja szkieletowa przejmuje obciążenia, a płyty warstwowe stanowią doskonałe wypełnienie, zapewniając izolację i szybkie zamknięcie przegrody.

Fundamenty pod dom z płyty warstwowej mogą być lżejsze niż w przypadku tradycyjnych domów murowanych, ponieważ cała konstrukcja jest znacznie lżejsza. Najczęściej stosuje się:
* Ławy fundamentowe: Powszechne i ekonomiczne rozwiązanie.
* Płyta fundamentowa: Zapewnia doskonałą izolację od gruntu i jest często wybierana w przypadku gruntów o słabej nośności lub gdy planowana jest podłoga ogrzewana.
* Słupy punktowe: W przypadku budynków posadowionych na słupach, np. na terenach podmokłych lub o zróżnicowanej rzeźbie terenu.

Ważne jest, aby projekt fundamentów uwzględniał specyfikę gruntu oraz obciążenia przenoszone przez konstrukcję nośną i same płyty warstwowe. Precyzja wykonania fundamentów jest kluczowa dla późniejszego, bezproblemowego montażu prefabrykowanych elementów.

Proces Budowy: Szybkość i Precyzja Prefabrykacji

Jedną z najbardziej przekonujących zalet domów z płyt warstwowych jest radykalne skrócenie czasu budowy. Wynika to bezpośrednio z zastosowania prefabrykacji, czyli produkcji elementów budowlanych w warunkach fabrycznych.

Produkcja i transport

Elementy ścian, dachu, a nawet podłóg (w przypadku stropów) są projektowane i wytwarzane w fabryce, na podstawie szczegółowego projektu architektonicznego. Proces ten odbywa się w kontrolowanych warunkach, niezależnie od pogody, co minimalizuje ryzyko błędów wykonawczych i zapewnia wysoką jakość elementów. Co więcej, w fabryce możliwe jest precyzyjne wycinanie otworów na okna i drzwi, a nawet wstępne montowanie instalacji czy stolarki okiennej.

Gotowe płyty warstwowe oraz elementy konstrukcji nośnej są następnie transportowane na plac budowy. Dzięki swojej lekkości i modułowej budowie, transport jest zazwyczaj efektywny i ekonomiczny.

Szybki montaż na placu budowy

Na miejscu budowy, po przygotowaniu fundamentów, następuje właściwy montaż. Ten etap jest niezwykle szybki. Zazwyczaj, za pomocą dźwigu, ekipa montażowa składa poszczególne elementy konstrukcyjne i płyty warstwowe niczym klocki LEGO.

Typowy harmonogram może wyglądać następująco:
1. Przygotowanie terenu i fundamenty: 2-4 tygodnie (zależnie od typu fundamentów i warunków gruntowych).
2. Montaż konstrukcji nośnej: 1-3 dni.
3. Montaż płyt ściennych i dachowych: 3-7 dni dla standardowego domu jednorodzinnego.
4. Montaż stolarki okiennej i drzwiowej: 1-3 dni (często już częściowo lub całkowicie zintegrowane z panelami).
5. Prace wykończeniowe (wewnętrzne i zewnętrzne): 4-8 tygodni (tynki, posadzki, instalacje, elewacja).

W praktyce, stan surowy zamknięty (z dachem, oknami, drzwiami) dla domu o powierzchni 100-150 m² może być osiągnięty w zaledwie 2-3 tygodnie od rozpoczęcia montażu. To ogromna oszczędność czasu w porównaniu do budowy tradycyjnymi metodami, gdzie ten etap może trwać 3-4 miesiące lub dłużej. Skrócony czas budowy to nie tylko szybsze wprowadzenie się do nowego domu, ale także niższe koszty pracy ekip budowlanych i mniejsze ryzyko opóźnień spowodowanych np. złymi warunkami atmosferycznymi. Dodatkowo, budowa jest „czystsza” – generuje mniej odpadów bezpośrednio na placu, co jest korzystne dla środowiska.

Detal i szczelność

Kluczowym elementem w technologii płyt warstwowych jest precyzja i jakość połączeń. Wszystkie łączenia pomiędzy panelami, a także połączenia z konstrukcją nośną i otwory okienne/drzwiowe, muszą być wykonane z niezwykłą starannością, aby zapewnić wysoką szczelność powietrzną budynku. Do tego celu stosuje się specjalne uszczelki, taśmy rozprężne, pianki poliuretanowe oraz masy uszczelniające. Poprawnie wykonane detale gwarantują eliminację mostków termicznych i utrzymanie założonych parametrów energooszczędności. Niewłaściwe uszczelnienie może skutkować stratami ciepła, przeciągami i problemami z wilgocią, niwecząc zalety technologii.

Standardy Energooszczędności i Komfort Użytkowania

Domy z płyt warstwowych są w czołówce budownictwa energooszczędnego i pasywnego. Ich konstrukcja naturalnie sprzyja minimalizacji zapotrzebowania na energię, co jest szczególnie istotne w kontekście rosnących cen energii i wymagań środowiskowych.

Wymogi WT 2021 i standardy pasywne

Od 2021 roku w Polsce obowiązują zaostrzone Warunki Techniczne (WT 2021), które stawiają budynkom mieszkalnym bardzo wysokie wymagania w zakresie efektywności energetycznej. Kluczowe są tu dwa parametry:
1. Maksymalny współczynnik przenikania ciepła U (W/m²K):
* Dla ścian zewnętrznych: U ≤ 0,20 W/m²K.
* Dla dachów i stropodachów: U ≤ 0,15 W/m²K.
* Dla podłóg na gruncie: U ≤ 0,30 W/m²K.
2. Wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP): Określa roczne zapotrzebowanie budynku na energię do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia. Jego wartość dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych nie może przekraczać 70 kWh/(m²rok).

Płyty warstwowe, dzięki wysokiej jakości rdzeniom izolacyjnym (zwłaszcza PIR/PUR o lambdzie 0,020-0,024 W/mK), z łatwością spełniają, a często nawet przewyższają te normy. Już 120-150 mm panel PIR w ścianie zewnętrznej może zapewnić U na poziomie 0,15-0,18 W/m²K, co jest wynikiem doskonałym.

Budownictwo pasywne idzie o krok dalej. Dom pasywny to obiekt, którego roczne zapotrzebowanie na energię do ogrzewania nie przekracza 15 kWh/(m²rok). Jest to możliwe dzięki:
* Bardzo wysokiej izolacyjności przegród (U < 0,10-0,15 W/m²K). * Wyjątkowej szczelności powietrznej (test Blower Door testuje n50 < 0,6 wymiany powietrza na godzinę). * Eliminacji mostków termicznych. * Zastosowaniu wentylacji mechanicznej z rekuperacją. * Wykorzystaniu zysków solarnych i wewnętrznych. Domy z płyt warstwowych idealnie wpisują się w filozofię budownictwa pasywnego. Ich modułowa konstrukcja z minimalną ilością łączeń oraz precyzja wykonania na etapie prefabrykacji ułatwia osiągnięcie wymaganej szczelności i eliminację mostków termicznych. Zastosowanie odpowiednio grubych paneli i wysokiej jakości stolarki okiennej pozwala spełnić nawet najbardziej rygorystyczne normy.

System wentylacji i rekuperacja

Wysoka szczelność budynków z płyt warstwowych, choć korzystna z punktu widzenia energooszczędności, wymaga starannie zaprojektowanego systemu wentylacji. Brak naturalnej infiltracji powietrza przez nieszczelności w przegrodach sprawia, że wentylacja grawitacyjna jest niewystarczająca i może prowadzić do problemów z jakością powietrza wewnętrznego, nadmierną wilgotnością, a nawet rozwojem pleśni.

Stąd wynika konieczność stosowania wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperacja). Rekuperator to urządzenie, które usuwa zużyte powietrze z pomieszczeń (np. kuchni, łazienki) i nawiewa świeże, przefiltrowane powietrze zewnętrzne, odzyskując przy tym do 90% ciepła z powietrza wywiewanego. Korzyści z rekuperacji to:
* Znaczące oszczędności na ogrzewaniu: Mniejsze straty ciepła przez wentylację (nawet o 25-50% w porównaniu do wentylacji grawitacyjnej).
* Stały dopływ świeżego powietrza: Bez konieczności otwierania okien, co eliminuje hałas z zewnątrz i napływ zanieczyszczeń (smog, pyłki).
* Poprawa komfortu: Eliminacja przeciągów i utrzymanie optymalnej wilgotności.
* Lepsza jakość powietrza: Filtry oczyszczają nawiewane powietrze z alergenów, kurzu i zanieczyszczeń.

Integracja rekuperacji w domach z płyt warstwowych jest wręcz standardem i stanowi klucz do ich wysokiej efektywności energetycznej i komfortu użytkowania.

Izolacyjność akustyczna

Kwestia izolacyjności akustycznej w domach z płyt warstwowych bywa tematem dyskusji. Panele ze stalowymi okładzinami, choć świetne termicznie, mogą w pewnych okolicznościach gorzej tłumić dźwięki niż ciężkie ściany murowane. Problem często dotyczy hałasu powietrznego (np. ulicznego) oraz „strzelania” paneli pod wpływem dużych wahań temperatur, co bywa zauważalne w obiektach przemysłowych.

Jednak w budownictwie mieszkalnym można skutecznie rozwiązać te wyzwania.
* Rodzaj rdzenia: Panele z rdzeniem z wełny mineralnej oferują znacznie lepszą izolacyjność akustyczną niż te z pianki PUR/PIR czy EPS.
* Dodatkowe warstwy: Zastosowanie dodatkowych warstw, np. płyt gipsowo-kartonowych (jednej lub dwóch warstw) na ruszcie dystansowym od wewnątrz, znacząco poprawia akustykę. Tworzy się w ten sposób układ „masa-sprężyna-masa”, który skutecznie rozprasza fale dźwiękowe.
* Izolacja stropów i ścian działowych: Stropy międzykondygnacyjne oraz ściany działowe wewnętrzne powinny być odpowiednio zaprojektowane pod kątem akustycznym, często z użyciem wełny mineralnej.
* Szczelność: Podobnie jak w przypadku izolacji termicznej, szczelność połączeń ma krytyczne znaczenie dla izolacji akustycznej.

Prawidłowe projektowanie i wykonawstwo pozwala na osiągnięcie komfortu akustycznego porównywalnego z budynkami tradycyjnymi, a nawet przewyższającego je w specyficznych aspektach.

Analiza Kosztów: Czy Dom z Płyty Warstwowej Się Opłaca?

Kwestia kosztów jest zawsze jednym z kluczowych czynników decydujących o wyborze technologii budowy. Domy z płyt warstwowych często postrzegane są jako droższe, ze względu na innowacyjność, jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mogą być bardzo konkurencyjne, a w dłuższej perspektywie – wręcz bardziej ekonomiczne.

Porównanie kosztów z tradycyjnymi metodami

W przeszłości budowa z płyt warstwowych bywała droższa niż tradycyjny dom murowany w stanie surowym. Obecnie, dzięki rozwojowi technologii, konkurencji na rynku i rosnącym kosztom robocizny w budownictwie tradycyjnym, sytuacja się zmienia.

Orientacyjne porównanie kosztów (stan na 2025 rok):
* Dom murowany (standard deweloperski, bez luksusów): Od 3500-5000 zł/m² w stanie deweloperskim.
* Dom z płyty warstwowej (standard deweloperski): Od 2800-4000 zł/m² w stanie deweloperskim.

Podane ceny są bardzo orientacyjne i mogą się znacznie różnić w zależności od regionu, specyfiki projektu, standardu wykończenia i wybranego wykonawcy. Jednakże, można założyć, że koszt budowy domu z płyty warstwowej (stan deweloperski) jest porównywalny lub nawet do 20-25% niższy niż domu murowanego o podobnej powierzchni i standardzie, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę następujące czynniki:

* Materiał: Płyty warstwowe są gotowym produktem, który łączy funkcje konstrukcyjne i izolacyjne, eliminując potrzebę wielu warstw (cegły, zaprawy, styropianu, tynku).
* Robocizna: Znaczące skrócenie czasu pracy na budowie przekłada się na niższe koszty wynagrodzeń dla ekipy. Mniej skomplikowany montaż wymaga mniejszej liczby specjalistów na placu.
* Sprzęt: Szybki montaż oznacza krótszy czas wynajmu ciężkiego sprzętu (np. dźwigu).
* Mostki termiczne: Mniejsza ilość mostków termicznych w konstrukcji płyt warstwowych oznacza mniejsze straty ciepła i w konsekwencji, możliwość zainstalowania mniej wydajnego (i tańszego) systemu grzewczego.

Nie można jednak zapominać o kosztach pośrednich, takich jak:
* Koszty projektu: Projekty domów z płyt warstwowych wymagają specjalistycznej wiedzy. Gotowe „typowe” projekty do adaptacji mogą być mniej dostępne niż dla domów murowanych, co czasem generuje wyższe koszty indywidualnego projektu.
* Wykończenie: Koszty wykończenia wnętrz (posadzki, malowanie, armatura) są porównywalne w obu technologiach.

Długoterminowe oszczędności eksploatacyjne

Prawdziwa ekonomiczność domów z płyt warstwowych ujawnia się w długim okresie eksploatacji. Dzięki ich znakomitym właściwościom termoizolacyjnym i wysokiej szczelności, koszty ogrzewania i chłodzenia są znacząco niższe niż w budynkach tradycyjnych.

Przykładowo:
* Tradycyjny dom murowany o powierzchni 150 m², spełniający WT 2021, może zużywać około 60-80 kWh/m²rok na ogrzewanie.
* Dom z płyty warstwowej o tej samej powierzchni, z dobrą izolacją PIR i rekuperacją, może zużywać zaledwie 30-45 kWh/m²rok, a w standardzie pasywnym nawet poniżej 15 kWh/m²rok.

To oznacza, że roczne oszczędności na rachunkach za energię mogą wynosić setki, a nawet tysiące złotych. Przy rosnących cenach nośników energii (gaz, prąd, węgiel) ta różnica będzie tylko rosła. Inwestycja w energooszczędny dom z płyt warstwowych zwraca się więc w postaci niższych rachunków przez cały okres użytkowania budynku. Dodatkowo, takie domy są bardziej odporne na wilgoć i rozwój pleśni (przy prawidłowej wentylacji), co minimalizuje koszty remontów związanych z tymi problemami.

Czynniki wpływające na koszt budowy

Ostateczny koszt budowy domu z płyty warstwowej zależy od wielu zmiennych:
* Rozmiar i złożoność projektu: Większe domy są droższe, ale często koszt jednostkowy (na m²) jest niższy ze względu na efekt skali. Skomplikowane bryły z wieloma załamaniami, detalami architektonicznymi czy dużymi przeszkleniami zwiększą koszty.
* Rodzaj płyt warstwowych: Panele z rdzeniem PIR/PUR są droższe niż EPS, ale oferują lepsze parametry. Panele z okładzinami drewnopochodnymi mogą być droższe niż stalowe.
* Standard wykończenia: Jakość okien, drzwi, materiałów elewacyjnych, instalacji wewnętrznych – to wszystko znacząco wpływa na końcową cenę.
* Lokalizacja: Ceny usług i materiałów różnią się w zależności od regionu Polski. Koszty transportu prefabrykatów na odległe budowy również mogą być wyższe.
* Typ konstrukcji nośnej: Konstrukcja stalowa może być nieco droższa niż drewniana, ale oferuje większe rozpiętości i możliwości.
* Systemy instalacyjne: Zaawansowane systemy grzewcze (np. pompa ciepła), wentylacyjne (rekuperacja), czy fotowoltaika podniosą koszt początkowy, ale znacząco obniżą koszty eksploatacji.

Podsumowując, choć początkowa inwestycja może wydawać się zbliżona do tradycyjnych rozwiązań, to skrócenie czasu budowy i dramatyczne obniżenie kosztów eksploatacji czynią dom z płyty warstwowej wysoce konkurencyjnym i opłacalnym wyborem w dłuższej perspektywie.

Praktyczne Zastosowania i Estetyka

Domy z płyt warstwowych, dzięki swojej modułowości i elastyczności, znajdują szerokie zastosowanie w różnych sektorach budownictwa. Od prostych domków letniskowych po zaawansowane obiekty komercyjne – ich potencjał jest ogromny.

Budownictwo jednorodzinne i komercyjne

W budownictwie jednorodzinnym płyty warstwowe pozwalają na szybkie i efektywne budowanie domów na stałe zamieszkanie, domów letniskowych, a nawet rozbudowę istniejących obiektów. Ich lekkość jest atutem na gruntach o mniejszej nośności. Modułowość umożliwia tworzenie różnorodnych układów pomieszczeń, od kawalerek po wielopokoleniowe domy z antresolami. Na przykład, młode rodziny często wybierają mniejsze domy modułowe, z opcją późniejszej rozbudowy o kolejne moduły, gdy pojawią się nowe potrzeby przestrzenne. Jest to elastyczność, której tradycyjne budownictwo nie oferuje w takim stopniu.

W sektorze komercyjnym zastosowania są jeszcze szersze. Płyty warstwowe idealnie nadają się do budowy:
* Biur i pawilonów handlowych: Szybki montaż pozwala na błyskawiczne uruchomienie działalności.
* Magazynów i hal produkcyjnych: Duże rozpiętości, dobra izolacja i możliwość łatwego demontażu/rozbudowy.
* Obiektów użyteczności publicznej: Szkoły, przedszkola, przychodnie modułowe to coraz częstsze rozwiązanie, zwłaszcza w nagłych potrzebach rozbudowy infrastruktury.
* Obiekty sportowe, gastronomiczne, hotelowe: Często spotyka się je jako zaplecza, szatnie czy niewielkie restauracje.

Ich plastyczność projektowa pozwala na szybkie dostosowanie do aktualnych wymagań biznesowych, a także na relokację całych obiektów w przypadku zmiany ich przeznaczenia lub lokalizacji.

Modularność i elastyczność projektowa

Kluczową cechą domów z płyt warstwowych jest ich modularność i elastyczność. Prefabrykowane elementy mogą być łączone w niemal dowolne konfiguracje, co daje architektom i inwestorom dużą swobodę twórczą. Nie jesteśmy skazani na proste, pudełkowate bryły.

* Różnorodne kształty: Choć dominuje prostota i minimalistyczna bryła, możliwe jest tworzenie domów z dachami płaskimi, dwuspadowymi, a także z elementami takimi jak wiaty, zadaszenia czy tarasy, które harmonijnie łączą się z główną bryłą.
* Estetyka elewacji: Zewnętrzne okładziny płyt warstwowych mogą być różnorodne. Standardowo to powlekana blacha stalowa w różnych kolorach. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby elewację wykończyć w inny sposób:
* Tynk cienkowarstwowy: Możliwość uzyskania gładkiej lub strukturalnej powierzchni w dowolnym kolorze. Wymaga jednak dodatkowej warstwy nośnej (np. płyta OSB, cementowo-włóknowa) na zewnątrz panela, na której tynk zostanie położony.
* Drewno: Deski elewacyjne, płyty drewnopochodne, kompozyty – nadają